Τα γρανάζια σύντροφε… τα γρανάζια…

γράφει ο Πολύδωρος Ιππ. Δάκογλου

Την ιστορία που γράφω, μου την είχαν διηγηθεί πριν από πολλά χρόνια. Και αν θυμάμαι καλά, ήταν σε περίληψη, ένα διήγημα του Ζαν Πωλ Σαρτρ, με τίτλο «Τα γρανάζια».

Διαδραματίζεται σε μια χώρα της Λατινικής Αμερικής που την διοικεί ένας στυγνός δικτάτωρ με την βοήθεια των ΜΜΕ, ξένων δυνάμεων και του μεγάλου κεφαλαίου. Ο λαός, καταπιεσμένος και εξαθλιωμένος στρέφει το βλέμμα και τελικά στηρίζει το αντάρτικο που αναπτύσσεται στα βουνά. Ο στρατός, χωρίς ηθικό, χάνει τις μάχες. Ο αρχηγός των ανταρτών μπαίνει στην πρωτεύουσα θριαμβευτής, αποθεωνόμενος από τον λαό. Διατάζει τον απαγχονισμό του δικτάτορα και αναλαμβάνει τις τύχες της χώρας.

Δεν προλαβαίνει να καθίσει στην προεδρική πολυθρόνα και ο σύντροφος υπασπιστής τον ενημερώνει πως ήρθε ο πρέσβης της Γαλλίας και θέλει να τον συγχαρεί. Στην συζήτηση, ο πρέσβης του λέει πως «ο λαός του περιμένει πολλά από αυτούς και πως η χώρα του μπορεί να βοηθήσει συμβάλλοντας στην αξιοποίηση των ορυχείων χρυσού». Ο αρχηγός της επανάστασης αρνείται «την προσφορά» και δηλώνει ότι ο ορυκτός πλούτος είναι περιουσία του λαού. Ο Γάλλος πρέσβης αποχωρεί και φτάνοντας στην πόρτα, λέει: «Ξέρετε, εκείνο φορτίο με το στάρι θα καθυστερήσει να έρθει. Αν όμως έχετε πρόβλημα επάρκειας τροφίμων φωνάξτε με».

Δεν πρόλαβε να φύγει ο Γάλλος και ο σύντροφος υπασπιστής ξαναμπαίνει στο γραφείο και λέει στον αρχηγό της επανάστασης, «Ήρθε ο πρέσβης των ΗΠΑ να σε συγχαρεί».

Ο πρέσβης μπήκε, του έδωσε συγχαρητήρια που γκρέμισε το φαύλο καθεστώς του δικτάτορα (ο οποίος μόλις είχε κρεμαστεί) και του είπε πως «οι ΗΠΑ θα του εγγυηθούν την ενεργειακή επάρκεια της χώρας του. Μόνο που, για να διευκολυνθεί αυτό, πρέπει να υπογραφούν οι συμβάσεις άντλησης που εκκρεμούν στα υπουργεία». Θόλωσε το μάτι του επαναστάτη προέδρου. Δήλωσε ορθά κοφτά πως το πετρέλαιο είναι περιουσία του λαού και δεν θα δοθεί στις πολυεθνικές. Ο πρέσβης των ΗΠΑ, χαιρέτησε ευγενικά και φεύγοντας του είπε. «Αν δείτε ότι συνεχίζεται η έλλειψη φαρμάκων μη διστάσετε να με φωνάξετε για να βρούμε ένα τρόπο να το λύσουμε».

Έξω φρενών  ο επαναστάτης, φωνάζει τον σύντροφο υπασπιστή, του λέει ότι δεν θα δει άλλους επισκέπτες μέχρι το πρωί της επόμενης ημέρας και καλεί σε σύσκεψη τους συντρόφους επιτελείς του.

«Μας εκβιάζουν ότι θα πεινάσουμε και θα μείνουμε χωρίς φάρμακα αν δεν τους δώσουμε τα ορυχεία χρυσού και τα πετρέλαια, τι να κάνουμε»;

«Να πάρουμε δάνειο από την Ρωσία και να αγοράσουμε στάρι και τρόφιμα από την ελεύθερη αγορά», του απαντούν οι σύντροφοι.

Την άλλη μέρα, ο νέος πρόεδρος υποδέχεται στο γραφείο του τον Ρώσο πρέσβη και του θέτει το αίτημα για ένα δάνειο 10 δισεκατομμυρίων. «Ευχαρίστως» του λέει ο Ρώσος. «Θα ήθελα με την ευκαιρία να σας ζητήσω κάποιες λιμενικές διευκολύνσεις». «Αποκλείεται» τον διακόπτει ο αρχηγός και εκφραστής της επανάστασης «εμείς είμαστε κυρίαρχο κράτος». «Όπως θέλετε» του απαντά ο Ρώσος και συνεχίζει «όταν θα είσαστε έτοιμος για το δάνειο που θέλετε, φωνάξτε με».

Η κατάσταση αυτή συνεχίσθηκε, και σιγά σιγά η χώρα ένοιωσε να της κόβουν το οξυγόνο και να απομονώνεται. Οι ελλείψεις σε τρόφιμα και φάρμακα άρχισαν να μεγαλώνουν, οι περιορισμοί στην κατανάλωση των καυσίμων και τα άδεια ράφια των μαγαζιών έγιναν καθεστώς. Οι δημόσιοι υπάλληλοι έμεναν απλήρωτοι, ο ενθουσιασμός και η πίστη του κόσμου χάθηκαν. 

Οι αντάρτες αποφάσισαν να κάνουν κάποιες τακτικές παραχωρήσεις στους ξένους και στο κεφάλαιο που όμως ήταν αντίθετες με όσα είχαν διακηρύξει. Ο κόσμος ένοιωσε εξαπατημένος. Άρχισαν οι διαμαρτυρίες και βέβαια …η κρατική καταστολή. Ήταν θέμα χρόνου το πότε θα έφταναν να γίνουν μισητοί.

Ένα νέο αντάρτικο αναπτύχθηκε στα ορεινά της χώρας. Ο εξαθλιωμένος, πεινασμένος και προδομένος λαός αγκάλιασε το νέο αντάρτικο που κατανίκησε τους κουρασμένους και χορτάτους τέως επαναστάτες.

Οι αντάρτες καταλαμβάνουν την πρωτεύουσα. Ο νέος Ηγέτης μπαίνει στο προεδρικό μέγαρο γεμάτος αυτοπεποίθηση. Στο διάδρομο συναντιέται με τον ηττημένο πρόεδρο που τον έχουν συλλάβει και τον πηγαίνουν προς εκτέλεση.

«Είσαι προδότης» του λέει. «Εξαθλίωσες το λαό για χάρη των ξένων και των εταιρειών τους. Πρόδωσες τις αρχές της επανάστασης. Πως έφτασες σ’ αυτό το σημείο».

Ο τέως επαναστάτης, τον κοιτάζει στα μάτια και του απαντάει με σιγανή φωνή «τα γρανάζια σύντροφε… τα γρανάζια».