Έλληνας συντονίζει την προσπάθεια πρόγνωσης καιρού στο διάστημα

Ερευνητές του Κέντρου Ερευνών Αστρονομίας και Εφαρμοσμένων Μαθηματικών της Ακαδημίας Αθηνών ηγούνται ερευνητικού προγράμματος συνολικού προϋπολογισμού 2.5 εκατομμυρίων ευρώ, το οποίο χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με σκοπό τη μελέτη της απαρχής των ηλιακών καταιγίδων και τη δημιουργία μιας υψηλής-ακρίβειας υπηρεσίας πρόγνωσης των ηλιακών εκλάμψεων στην Ευρώπη.

Μια ευρωπαϊκή ομάδα ειδικών με επικεφαλής ερευνητές του ΚΕΑΕΜ της Ακαδημίας Αθηνών, έχει συσταθεί για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της έγκυρης και έγκαιρης πρόγνωσης των ηλιακών εκλάμψεων, παρέχοντας έτσι στην ανθρωπότητα πολύτιμη προειδοποίηση εκδήλωσης μεγάλων εκρήξεων στον Ήλιο. Στόχος είναι η ανάπτυξη, μέχρι το τέλος του 2017, του πιο προηγμένου ηλεκτρονικού συστήματος πρόγνωσης εκλάμψεων παγκοσμίως, με την ονομασία FLARECAST.

“Έχουμε ανάγκη τη συλλογική εμπειρία, γνώση και σκέψη, σε πολλά επιμέρους μέτωπα, αν θέλουμε να βελτιώσουμε την πρόγνωση των εκλάμψεων. Η στοχευμένη πολυεπίπεδη εξειδίκευση είναι η πεμπτουσία του προγράμματος FLARECAST”, δηλώνει ο επιστημονικός συντονιστής του προγράμματος, Δρ. Μανώλης Γεωργούλης του Κέντρου Ερευνών Αστρονομίας και Εφηρμοσμένων Μαθηματικών (ΚΕΑΕΜ) της Ακαδημίας Αθηνών.

Όπως ο καιρός στην επιφάνεια της Γης είναι πάντα ήρεμος, έτσι και ο “καιρός” στο διάστημα μπορεί να επιδεινωθεί ραγδαία: αν μια πολύ μεγάλη ηλιακή καταιγίδα “χτυπήσει” τη Γη, είναι δυνατόν να προκαλέσει ζημιές εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ σε δορυφόρους, τηλεπικοινωνιακά συστήματα, ακόμα και δίκτυα παροχής ηλεκτρικού ρεύματος. Στην επιφάνεια του Ήλιου, δημιουργούνται μαγνητικές ηλιακές κηλίδες πολύ μεγαλύτερες από την ίδια τη Γη. Οι μεγάλες εκλάμψεις, με ενέργεια ισοδύναμη με αυτή πολλών δισεκατομμυρίων ατομικών βομβών, γεννιούνται στη γειτονιά αυτών των κηλίδων. Η ηλεκτρομαγνητική τους ακτινοβολία είναι επιβλαβής – ακόμα και θανατηφόρα – για τους αστροναύτες σε διαστημικούς περιπάτους. Επιπλέον, οι εκλάμψεις μπορούν να βλάψουν ευαίσθητα ηλεκτρονικά κυκλώματα δορυφόρων και συστήματα δορυφορικής πλοήγησης, καθώς επίσης και να προκαλέσουν παρεμβολές ή και διακοπές στις ραδιοφωνικές επικοινωνίες. Η ανθρωπότητα έχει ανάγκη ένα αξιόπιστο σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης αυτών των φυσικών κινδύνων από το διάστημα.

“Όπως ο καιρός εδώ στη Γη, έτσι και ο καιρός στο διάστημα, είναι δύσκολο να προβλεφθούν. Έχουμε φέρει κοντά μια ομάδα από πολύ έμπειρους Ευρωπαίους ηλιακούς φυσικούς, προγραμματιστές ηλεκτρονικών υπολογιστών, ειδικούς στην τεχνητή νοημοσύνη και επικοινωνιολόγους οι οποίοι συνεργάζονται στενά για να απαντήσουν ευθέως στην πρόκληση και να δημιουργήσουν ένα ακριβές και αξιόπιστο σύστημα πρόγνωσης εκλάμψεων για την Ευρώπη”, δηλώνει ο Dr. Shaun Bloomfield από το Trinity College, στο Δουβλίνο της Ιρλανδίας.

Το πρόγραμμα FLARECAST θα αποτελέσει τη μελλοντική αιχμή του δόρατος, υλοποιώντας ένα διαδικτυακό σύστημα πρόγνωσης που θα παρέχει σε κάθε ενδιαφερόμενο, χωρίς περιορισμούς, την ακριβέστερη δυνατή πρόγνωση εκλάμψεων παγκοσμίως. Το ερευνητικό μέρος του προγράμματος συγκεντρώνει και αξιολογεί αντικειμενικά ό,τι έχει προταθεί στην επιστημονική βιβλιογραφία τα τελευταία 20 χρόνια ως πολλά υποσχόμενο για την πρόγνωση εκλάμψεων. Ο στόχος είναι η εύρεση των καλύτερων δυνατών παραμέτρων, ή συνδυασμών τους, για την πρόγνωση των εκλάμψεων. Από την αρχή του προγράμματος, τον Ιανουάριο του 2015, η κοινοπραξία FLARECAST έχει αναπτύξει ένα υψηλής αποτελεσματικότητας πλέγμα ηλεκτρονικών υπολογιστών για την επεξεργασία, σε σχεδόν πραγματικό χρόνο, των δεδομένων που καταφθάνουν από πλειάδα δορυφόρων των NASA και ESA. Ταυτόχρονα, ομάδες προγραμματιστών και ειδικών στην τεχνητή νοημοσύνη αναπτύσσουν αλγορίθμους πρόγνωσης με τις τελευταίες τεχνικές, ενώ η ομάδα των ηλιακών φυσικών προσπαθεί να αποσπάσει τις πληρέστερες δυνατές πληροφορίες για την πρόγνωση από δορυφορικές ηλιακές παρατηρήσεις.

Το τριετές πρόγραμμα FLARECAST χρηματοδοτείται με 2.4 εκατομμύρια ευρώ από το Πρόγραμμα-Πλαίσιο Horizon 2020 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η κοινοπραξία αποτελείται από οκτώ ερευνητικές ομάδες έξι κρατών: της Ακαδημίας Αθηνών (Ελλάδα), η οποία και συντονίζει το πρόγραμμα, του Trinity College του Δουβλίνου (Ιρλανδία), το οποίο επιβλέπει το επιστημονικό μέρος, των Πανεπιστημίου της Γένοβα και Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας (Ιταλία), των Εθνικού Κέντρου Επιστημονικής Έρευνας και Πανεπιστημίου Paris-Sud (Γαλλία), της Τεχνικής Σχολής Fachhochschule Nordwestschweiz (Ελβετία) και του Μετεωρολογικού Γραφείου του Ηνωμένου Βασιλείου.

ellines.com